- Drone Tarihçe
İlk İHA’lar A. M. Low tarafından 1916 yılında geliştirilmiştir. Takip eden yıllarda ise sınırlı sayıda üretilen Hewitt-Sperry otomatik uçak I. Dünya Savaşı sırasında kullanılmıştır. 1935 yılında ise film yıldızı ve model uçak tasarımcısı Reginald Denny ilk ölçekli RPV (İngilizce Remote Piloted Vehicle Türkçesi Uzaktan Komutalı Araç) modelini geliştirmiştir. II. Dünya Savaşı süresince çok fazla miktarda uçak üretilmiş, bunlar trenleri korumak amacıyla uçaksavar ve saldırı görevlerinde kullanılmıştır. Jet motoru bulunan ilk model 1951 yılında Teledyne Ryan firması tarafından geliştirilen Firebee I’dir. 1955 yılında ise başka bir firma Beechcraft ABD Deniz Kuvvetleri için Model 1001 modelini üretmiştir. Bununla beraber bu araçlar Vietnam Savaşı süresince birer uzaktan kumandalı uçak olmaktan daha ileriye gidemediler.
1980’li ve 1990’lı yıllarda olgunlaşan ve küçültülen bu araçlar özellikle Amerikan askerî çevrelerin ilgisini çekmeye başlamıştır. Bunun en önemli nedeni İHA’ların uçaklara nazaran çok daha ucuz olması ayrıca riskli görevler sırasında yetişmiş mürettebat kaybını sıfıra indirmesidir. Genel olarak keşif ve gözetleme amacıyla kullanılan bu araçlar günümüzde silahlandırılmaktadır. Örneğin MQ-1 Predator modeli araçlar üzerine AGM-114 Hellfire havadan-karaya füze takılmaktadır. Zırhlı ve silahlı bu araçlara insansız hava muharebe aracı (İHMA) denilmektedir.
Avantajları ve Bugünkü Dönüşüm
İnsansız teknolojilerin kullanımının yaygınlaşmasının altında gelişen teknolojinin sağladığı imkânla birlikte bazı maliyetli ya da sorunlu kalemleri aşabilmenin getirisi bulunmaktadır.
İnsansız uçakların otonom ya da bir yer istasyonu aracılığıyla kontrol edilebiliyor olması insanlı uçakların idamesi için gerekli yaşamsal sistemler ve kokpit için gerekli yer ve mürettebatın getirdiği ağırlık yükü gibi maliyet kalemleri, insanlı uçakların manevra ve operasyon kabiliyetinin insan kabiliyetleriyle sınırlanması (yorgunluk / çalışma saati, G kuvveti vb.) gibi operasyonel kabiliyetle ilgili kalemler, düşman tarafından fark edilme ya da vurulabilme olasılığının düşük olması üstünlük kalemleri (ilk olarak İsraillilerin geliştirdiği Scout ile birlikte İHA’ların bu yönüyle operasyonel vazgeçilmezliği ispatlanmıştır.) İHA’ları daha tercih edilir kılmaktadır.
Daha da önemlisi, insansız hava araçlarının zayiat maliyetidir. Tüm dünya ordularında yetiştirilmesi en maliyetli personel gruplarından birisi pilotlardır. Bir pilotun yetişmesi çok büyük maliyetlere karşılık gelir. Bu sebeple hava aracıyla zayiatıyla birlikte yetişmiş personelin de zayi olması ordular için hem maddi hem de kabiliyet olarak büyük kayıptır. İnsansız Hava Araçları, zayiat maliyetinin düşük olması açısından da orduları cezbetmektedir. İHA’lar tarihte birçok kez düşman hava savunma unsurlarının oyalanmasında, asıl taarruz unsurlarının ateş hattını geçebilmesi için yem olarak kullanılmasında çok büyük rol oynamışlardır.
Gelecekte İHA’lar scramjet teknolojisinin sahip olduğu tüm avantajlara da sahip olacaktır. Günümüzde scramjet modelleri, bunlara insansız modellerde dâhil sadece test amaçlıdır. (örneğin NASA X-43A, NASA’s Hyper-X scramjet program)
1849-Avusturya, ilk insansız balonu Venedik şehrinin bombalanması için kullanmıştı. Ancak balonlardan bazıları geri döndüğü için bu girişim pek de başarılı olamadı. Kullanılan bu hava aracı gerçek bir insansız hava aracı örneği olmamasına rağmen günümüz “iha”larının gelişimine öncü olmuştur.
1915-İngiltere, 1.Dünya Savaşı’nda Alman siperlerinin 1500 kare fotoğrafını insansız hava aracıyla çekebilmişti.
1916-Amerika, 1.Dünya savaşında telsizle kontrol edilebilen insansız uçaklarla denemeler yapmaya başladı.
1917-Amerika, 1.Dünya savaşında Hewitt-Sperry Automatic Aircraft isimli “drone”u uçurmayı başardı.
1937-Amerika Deniz Kuvvetleri Curtiss N2C-2 adındaki “drone”u tanıttı. 1939-Amerikan ordusu Radioplane OQ-2 adındaki uzaktan kumandalı ilk seri üretim “drone”u üretmeye başladı.
1973-İsrail, insansız gözetleme araçları Mastiff UAV ve IAI Scout’u geliştirmeye başladı.
1985-ABD ordusu İHA teknolojisi geliştirme programı başlattı.
1982-İsrail ordusu Suriye uçaklarını etkisiz hale getirmek için “drone” kullandı.
1986-Amerika İHA’ların babası olarak anılan Abrahak Karem GNAT 750’yi üretti.
1986-Amerika ordusu ve İsrail Abrahak Karem’in tasarımını satın aldı ve RQ-2 Pioneer’ı üretmeye başladılar.
1994-Amerikan ordusu General Atomics firmasıyla Karem’in tasarımını kullanarak Predatör’ü üretti.
2000-Amerika, Afganistan’da Usame Bin Ladin’i aramak için Predator isimli insansız hava aracını kullanmaya başladı.
2006-Amerika’daki Katrina Kasırgası sonrasında “drone”lar nihayet insani amaçlara hizmet için kullanılmaya başlandı.
2010-Parrot adındaki şirket akıllı telefon ile kontrol edilebilen PARROT AR Drone’u üretmeye başladı.
2013-DJI adındaki şirketin DJI Phantom Drone’u çok beğenildi.
2014-Film, TV, prodüksiyon şirketleri görsel yayınlarını drone ile yapmaya başladılar. Amazon siparişlerini drone ile
teslim etmek için droneları kullanacağını açıkladı. DJI daha önceki dronelarda bulunmayan kamera sistemi ve denge sistemini geliştirdi ve Inspire 1’ i üretmeye başladı.
2016-DJI 27 dakika uçuş süresi ve 40mph hıza ulaşan Mavic Pro’yu üretmeye başladı.
2017-DJI daha küçük ve hafif olan Spark’ı üretmeye başladı. Drone’lar o kadar çok satıldı ki Havacılık kurumları drone uçuşunu kontrol altında tutabilmek için yasalar ve etik kurallar koymaya başladı.
2017-Facebook interneti olmayan en uzak mesafelere interneti götürebilmek için güneş enerjili drone geliştirmeye başladı.
2017-Parrot firması uzun süre sonunda yüksek performanslı Bebop 2 ile drone pazarına yeniden katıldı.
2018-DJI 21 dakika uçuş süreli 32mp panorama çekebilen ve 30fps 4k kameralı Mavic Air’i piyasaya sürdü.
2018-Zipline adındaki şirket Tanzanya’da 1000 kliniğe ve 12 milyondan fazla insana tıbbi malzeme sağlayacak drone ile tıbbi malzeme hizmetini başlattı.
2018-NASA Mars araştırmaları için çok ucuz maliyetli robot uçakları kullanacağını açıkladı.
2018-Hindistan hükümeti fil sürülerinin güvenliği için drone güvenlik sistemi kurdu.
2018-İngiltere’de daha önce mühendisler tarafından yapılan elektrik direklerinin kontrol işlerini tamamen “drone”lara teslim etti.
2018-Uluslararası yatırım firması Goldman Sachs 2020 yılında drone endüstrisinin 100 Milyar doları geçeceğini açıkladı.
2019-Kentsel kirliliği ölçmek için “drone”lar kullanılmaya başlandı.