Uçuş Öncesi Kontroller
İHA’nızla yapacağınız bir uçuştan önce; uçuş operasyonunun kusursuz bir şekilde gerçekleştirilebilmesi adına
bir kontrol listesi (checklist) oluşturmuş olmanız hayati önemi taşır. Zira bir İHA pilotu için emniyetli uçuş ve
düzenli bakım, en önemli konuların başında gelir. Bununla birlikte operasyonu, aracınızı, ekipman, lisans ve
itibarınızı riske etmemek için, olası bir tehlikeli durumdan sakındığınızdan tamamen emin olmanız gerekir.
Checklist başlığı altında toplanabilecek bu tedbir zincirini, her uçuştan önce listeye uygun şekilde kontrol etmek,
sorumlu bir İHA pilotu olarak operasyonel risklerinizi asgariye indirmekle kalmaz, olası bir olumsuz durum
halinde ve sonrasında yapılacak kovuşturma süreçlerinde sizi sorumlu ve süratli kılarak, zaman ve masraftan
tasarruf etmenizi sağlar.
Aşağıda detaylandıracağımız checklist usulleri, İHA operasyon süreçlerinde yaşanan ortak problemleri ve
önleyici tedbirleri kapsayacak, bu bağlamda İHA pilotunun riski minimize etmesine yardımcı olacaktır.
Basit gibi görünse de unutulmamalıdır ki; son derece başarılı bir uçuş operasyonu ile korkunç şekilde sonlanmış
bir operasyon arasındaki en önemli farkı check-list’lerin doğru olarak uygulanıp uygulanmadıklarıdır.
Hava Durumu ile İlgili Kontroller
Meteorolojik hareketler zaman zaman tahmin edilemez şekilde gelişip İHA operasyonları için son derece tehlikeli
durumlar oluşturabilir. Bu yüzden uçuş öncesi kontrol şemalarında, hava durumu kapsamındaki konuları
eklemek büyük önem arz eder.
Özellikle yüksek irtifalarda, yerel rüzgar süratini ve bunun İHA üzerinde yaratacağı etkileri öngörmek önemlidir.
Basit bir kontrol olmakla birlikte, aynı nispette önemli olan meteorolojik kontrol hususlarında, İHA pilotunun
operasyon alanı boyunca genel hava durumu ve görüş konularına titizlikle yaklaşması gerekir.
Bulutlar, sis veya diğer çevresel faktörler, gerekli tedbirlerin alınmamış olması halinde ansızın belirerek
operasyonları sekteye uğratabilir. Ani gelişen hava olayları ve yağışlar, drone sistemlerine, özellikle dışarıdan
görülemeyen yapısal hasarlar, elektrik kaçağı gibi tehlikeli durumlar oluşturabilir.
Yağış seviyelerini öngörmek, İHA pilotunun o gün içerisinde hâkim olacak meteorolojik durumlarla ilgili
tahminlerini destekleyeceği gibi, operasyonlar süresince yaşanabilecek riskli durumlardan sakınmayı da
kolaylaştıracaktır.
İHA pilotu, hava durumu ile ilgili en sağlıklı tahmin ve öngörüsel bilgileri yerel sağlayıcılardan, veya insansız
araçlar için geliştirilmiş bazı mobil uygulamalardan (örneğin UAV Forecast) temin edebilmektedir. Ayrıca en
yakın havaalanını METAR / TAF verileri de bu konuda sağlıklı bilgi temin etmek için yeterli olacaktır.
İHA Pilotu, bu kontroller süresince şu soruları sormalıdır:
• Rüzgarın hızı kabul edilebilir seviyelerde mi?
• Uçuş bölgesinde yağış bekleniyor mu?
• Uçuş bölgesinde görüş yeterli düzeyde mi?
Uçuş Bilgileriyle İlgili Kontroller
Bir İHA pilotu, uçuş operasyonundan önce aşağıda belirtilen bilgileri yazılı olarak kayıt altına almalıdır:
• Pilotun Adı ve Soyadı
• İHA Tescil Numarası
• Uçuş Tarihi
• Uçuş Bölgesi
• İHA Model Adı
• İHA Model Numarası
• İHA ID Numarası (Serial)
• İHA Ağırlğı
• Uçuş Gerekçesi
• Uçuş Operasyonunun Yasaklı Bölgelere Giriş Gerektirip Gerektirmediği
• Uçuş Operasyonu Operasyonel İzinden Muaf mı?
• İHA Pilotunun Lisans Durumu
• Uçuş İzin Durumu
• Uçuş Sahası İzin Durumu
Pillerle İlgili Kontroller
Bir İHA Pilotu, uçuş operasyonu öncesinde İHA’nın pil ve enerji durumuyla ilgili kontrolleri gerçekleştirmekle
yükümlüdür. Pilot bu kapsamda, İHA’nın ilgili yükle birlikte gerekli uçuşu gerçekleştirebilecek kadar enerji
kaynağına sahip olup olmadığını, pil seviyelerini kontrol etmek suretiyle tespit eder. Bu kontrol süreçlerinde, pil
seviyesinin en az %75 seviyesinde olması, başarısız operasyon riskini azaltması açısından önerilmektedir.
Pilot, kalkıştan hemen önce pillerin yerlerine doğru ve emniyetli bir biçimde yerleştirilip sabitlendiklerini de
kontrol etmelidir.
İHA Pilotu, aynı kontrolleri İHA’nın yanı sıra kontrol kumandası ve pilleri üzerinde de gerçekleştirmelidir.
Bu kontroller kapsamında yapılması gerekenler, kısaca şu şekilde maddelenebilir:
• İHA’nın ve kontrol ünitesinin pilleri en az %75 seviyesinde dolu mu?
• İHA’nın ve kontrol ünitesinin yedek pilleri en az %75 seviyesinde dolu mu?
• İHA’nın ve kontrol ünitesinin pilleri, araç üzerindeki konumunda doğru, emniyetli bir
biçimde sabitlendi mi?
Yapısal Kontroller
İHA Pilotu, uçuş öncesinde aracın tüm parçalarını dikkatle inceleyerek, gözle görülür bir hasar olup olmadığını
kontrol eder. Pilot, bu kontroller esnasında, özellikle pervaneler üzerinde sağlıklı bir kontrol yapabilmek için
sistemin tamamen kapalı olduğundan emin olmalıdır. Unutulmamalıdır ki; İHA üzerinde oluşması muhtemel
küçük hasarlar, kırık veya çatlaklar, tespit edilmemeleri halinde operasyon esnasında ciddi problemlere yol açıp
operasyonun başarısızlıkla sonuçlanmasına ve zarara yol açabileceği gibi, mevcut hasarın büyümesine de yol
açabilir.
İHA Pilotu, bu kontroller esnasında bir hasar tespit ettiyse, bu hasar operasyona engel olmayacak kadar küçük
de olsa not etmeli ve operasyon sonrasında gerekli tamir veya değişimin yapılmasını sağlamalıdır.
Yapısal kontroller esnasında kontrol edilmesi gereken parçalar şu şekilde listelenebilir:
• Şasi
• Pervaneler
• Motorlar
• Gimballer
• Sinyal Işıkları
• Vidalar
• GPS
• İniş Takımları
• Piller
• Elektronik Hız Kontrol Birimleri
• Pusula
• Kablolar
• Kamera
Temizlikle İlgili Kontroller
İHA üzerinde veya çevresinde oluşan kir ve toz, beklenmedik bir biçimde aracınızın arızalanmasına veya hasar
görmesine sebep olabilir. Bu bağlamda İHA pilotu, uçuş operasyonlarından önce aracın belli bölgelerinin kontrol
ve temizliğinden sorumludur. Uçuş öncesinde İHA’nın pervaneleri sağlıklı bir şekilde çalışabilecek üzere temiz
olmalı, İHA üzerindeki kamera lensleri ve koruyucular lekelere ve yabancı cisimlere karşı temiz tutulmalı,
gösterge ışıkları da görülebilir seviyede olmalıdır. İHA Pilotu bu kontolleri yaparken, tüm sistemler kapalı
konumda tutulmalıdır.
Temizlik ile ilgili kontroller hususunda şu parçaların temizliği dikkatlice incelenmelidir:
• Pervaneler
• Kamera
• Gösterge Işıkları
• Motor Bloğu
Ayrıca aşağıdaki parçaların yerlerinde ve emniyetli oldukları bir kez daha kontrol edilir:
• Kamera
• Gimbal
• Pervaneler
• Hafıza Kartı
• Yük
Kalibrasyonla İlgili Kontroller
İHA ile ilgili kontrol edilmesi gereken bir diğer önemli nokta da tüm İHA sistemi içerisindeki yazılımların
güncelliğidir. Güncel olmayan bir yazılım, uçuş operasyonunda beklenmedik sonuçlara yol açabilir. Bu
güncellemeler, İHA’nın USB kanalıyla bilgisayara doğrudan bağlanması veya mobil uygulamalar üzerinden
kablosuz internet yoluyla gerçekleştirilebilir.
İHA pilotu, bu güncellemeleri kontrol ederken;
• İHA üzerindeki yazılımları ve
• İHA Kontrol Ünitesi (kumanda) üzerindeki yazılımları
denetleyerek güncel olup olmadıklarına bakar. İHA pilotu, uçuş operasyonu öncesinde aracın antenlerinin en
doğru şekilde ayarlandığından emin olmalıdır. Sinyal gücü, uçuş operasyonu açısından son derece önem arz
eder.
İHA pilotu, bu süreçte cihazın anten pozisyonunu ve sinyal kuvvetini kontrol ve test etmelidir.
Kalibrasyon ile ilgili kontroller esnasında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da İHA sisteminin tüm
enstrümanlarının doğru şekilde çalışıp çalışmadıklarıdır. Herhangi bir fonksiyonun çalışmaması, insan veya
ayarsızlık kaynaklı kazalara neden olabilir.
Pusula ve GPS, İHA’nın akıllı yön bulma sisteminin ana omurgasını oluşturan unsurlar olduğu için, İHA pilotu
öncelikle bu modüllerin çalıştığından emin olmalıdır. Bu sensörlerin doğru şekilde çalışıp çalışmadıklarına dair
yapılan denemeler, uçuş öncesi riski azaltmada önemli pay sahibidir. İHA Pilotu kontroller esnasında herhangi
bir uyumsuzluk, senkronizasyon hatası gibi olumsuzlukla karşılaşırsa, mutlaka cihazı yeniden kalibre etmelidir.
İHA Pilotu, kalibrasyonla ilgili kontrollerde şu maddelere dikkat etmelidir:
• İHA’nın pusula birimleri düzgün çalışıyor mu?
• GPS birimi düzgün çalışıyor mu?
• RTH (Return to Home/Eve Dönüş) sistemi düzgün çalışıyor mu?
• IMU (Inertial Measurement Unit/Otomatik Dengeleme Birimi) düzgün çalışıyor mu?
Pusula Kalibrasyonu Nasıl Yapılır?
Özellikle lokasyon değişiklikleri sonrasında pusula ayarlarında değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu
bağlamda İHA pilotunun uçuş öncesi kontroller esnasında pusulayı da kontrol etmesi, kalibrasyona ihtiyaç
duyulması halinde de gerekli işlemi gerçekleştirmesi gerekir. Bu işlem genelde İHA’nın bağlı bulunduğu mobil
uygulama ile kolaylıkla gerçekleştirilmektedir. İHA pilotunun burada dikkat etmesi gereken önemli bir nokta;
bu ayarın cihazdan cihaza farklılık gösterebileceğinin farkında olarak modele göre spesifik olarak belirlenmiş
ayarlar bütününe sadık kalınmasıdır.
Bu model ayrımından bağımsız olarak, genel çerçevede bu kalibrasyon işleminden önce izlenmesi gereken
adımlar şunlardır:
• Üzerinizdeki tüm metal gereçleri (yüzük, saat vb.) çıkarın
• İHA’nın pillerinin en az %75 oranında dolu olduğundan emin olun
• İHA’nızı stabil ve düz bir zemine koyun
• Kalibrasyon işlemini, ilgili modele uygun olacak şekilde gerçekleştirin
GPS Kalibrasyonu Nasıl Yapılır?
Eğer Global Pozisyonlama Sisteminizin (GPS) koordinatları doğru verileri sunmuyorsa, bu bileşeni resetlemeniz
gerekecektir. Bu aşama, aktif bir internet bağlantısı (kablolu veya kablosuz) gerektireceği için, bu işlemden önce
bu bağlantının çalışıyor olduğundan emin olmanız gerekir. GPS, harici uydu sistemlerinden bilgi ve sinyal aldığı
için, güvenli bir internet bağlantısı şarttır.
Koordinatların resetlenmesinin hemen ardından cihazınızın GPS verilerinin doğru olup olmadığını bir kez daha
kontrol edin. Bunun için gerekirse GPS destekli diğer cihazları veya Google Maps’i dahi kullanabilirsiniz. Bu
bilgiler ışığında, GPS kalibrasyonu esnasında genellikle izlenecek bu yol, şu şekilde maddelenebilir:
• GPS koordinatlarınızı resetleyin,
• Yenilenen koordinatların doğruluğunu kontrol edin.
Otomatik Denge Unitesi (IMU) Nasıl Kalibre Edilir?
İHA’nızın Otomatik Denge Ünitesi (IMU), hızölçer, gyro ve (bazen) manyetometre gibi birimlerin kombine
edilmesiyle oluşturulan bir sistemdir ve bu sistem, çizgisel hızlanma ve açısal sürat gibi verileri ölçümleyerek
İHA’nızın dengede kalmasını sağlar.
IMU ünitesini kalibre etmek, içindeki birimlerin karmaşık yapılarına rağmen son derece kolaydır. Bu işlem,
cihazın veya kontrol kumandasının içerisinde bulunan yazılım tarafından otomatik olarak yapılır. Kalibrasyon
işleminden önce, İHA’nızın yeterli düzeyde şarj edildiğinden emin olmanız gerekir.
Bu işlem süresince izlenecek adımlar şöyle listelenebilir:
• İHA’nızın pil seviyesinin en az %75 olduğundan emin olun,
• İHA’nızı düz ve temiz bir zemin üzerine yerleştirin,
• Kalibrasyon uygulamasını yazılım üzerinde tarif edildiği şekilde gerçekleştirin.
RTH Kalibrasyonu Nasıl Yapılır?
İHA’nızın içerisinde, gerekli durumlarda cihazın otomatik olarak eve dönüşünü gerçekleştiren, ‘Return to Home’
(Eve Dönüş) veya diğer bilinen ismi ile Failsafe Mode (Acil Durum Modülü) bulunmaktadır. Bu sistem, aracın
gökyüzünde kaybolması, sinyal kaybı, pilin tükenme riski gibi durumlarda devreye girer ve GPS yardımıyla ‘ev’
olarak tanımladığı ilk kalkış noktasına geri döner.
Bu açıdan, bu sistemin kontrolü ve çalışır durumda olması, İHA pilotu için son derece önemlidir. Sistem
özelliklerine bağlı olarak kalibrasyon metodu farklılık gösterebilir; ancak kalkış noktasının ilgili kalkış alanında yer
alan ve engel teşkil edebilecek tüm diğer nesnelerden daha yüksek bir yer olarak belirlenmesi gibi, uygulanması
gereken kesin ve geçerli prensipler her İHA’da mevcuttur.
Bu işlem esnasında birden fazla GPS uydusu ile kontrol gerçekleştirmek, işlemin güvenilirliği açısından önemli
bir referanstır.
İHA Pilotu, bu kalibrasyon esnasında şu adımları izler:
• Failsafe yükseliği, kalkış alanındaki en yüksek noktadan daha yukarıda olmalıdır.
• Failsafe koordinatları doğru bir biçimde girilmiş olmalıdır.
Azami Uçuş İrtifası Nasıl Ayarlanır?
Failsafe kalibrasyonunun yanı sıra, İHA’nızın azami uçuş irtifası ayarlarını da yapmak, uçuş emniyeti ve sinyal
alanı dışına çıkmama gibi açılardan bakıldığında önemlidir.
Bu bağlamda İHA pilotu, aşağıdaki durumların geçerliliğinden sorumludur:
• Azami uçuş irtifanız, kontrol kumandanızın sinyal alanından fazla olmamalıdır.
• Azami uçuş irtifanız, yasal sınırlar çerçevesinde kalmalıdır.
Kalkışa Hazırlık
Tüm bu kontrollerin ardından kalkışa hazırsınız. Son olarak yapılması gereken, kalkış bölgesini dikkatlice
incelemek ve İHA’nızı kalkış için en uygun yere konumlandırmak olacaktır. Bu bölgeyi seçerken bölgenin ve
etrafının açık, temiz ve emniyetli olduğundan emin olunuz.
İHA pilotu, kalkış öncesi şu hususlara dikkat etmelidir:
• İHA, kalkış zemininde sabitlenmelidir.
• Kalkış bölgesi ve çevresi, engel teşkil edebilecek herhangi bir şeyden temizlenmiş olmalıdır.
• İHA’nın dikey kalkışı esnasında ulaşacağı irtifalarda herhangi bir engel olmamalıdır.
Kalkıştan Sonra
Kalkışın hemen ardından, İHA’nızın durum ışıklarını kontrol edin. Herhangi bir ikaz, arıza veya aksilik olmamasına
özen gösterin. Özellikle acil durumlarda yanan arıza ışıklarına dikkat edin.
Tebrikler, güzel bilgilendirme