Ucaklar.org ✈️ Havacılık Sitesi
Ucaklar.org ✈️ Havacılık Sitesi - Uçaklar, Savaş Uçakları, Uçak Kazaları, Pilotlar, Hostesler, Uçak Teknisyenleri, Yer Hizmetleri

Turboprop Motor

0 620

Turboprop Motor Nedir

Turboprop Motor arkasında çalışan bir turbojet motorundan aldığı güçle bir pervaneyi çeviren motor türüdür. Düşük hızlarda yüksek verim sağlar. Bu sebeple halen büyük kargo uçaklarında kullanımdadır.

Turboprop, üretilen gücü dişliler yardımıyla pervaneye aktaran bir çeşit jet motorudur. Pervanelerin dönmesini sağlamak için tasarlanan turboprop motoru, jet motorunun yüksek dönüşünü, eklenen dişli kutusu yardımıyla pervanelerin çalışabileceği daha küçük devirlere çevirir. Ayrıca, turboprop motorun eksozundan çıkan gazlar, jet motorunun eksozundan çıkan gazlara oranla daha az da olsa, uçağa küçük oranda itici güç sağlar. Turboprop motorunun hücum açısı değiştirilebilen pervaneleri, piston motorlu pervanelerde olduğu gibi kokpitten ayarlanan hızda dönerler.

Günümüzde turboprop motorlar genellikle ses hızının altında uçan küçük uçaklarda kullanılmakla beraber, seyahat hızı 500 knot (926 km./s) olan uçaklarda da görülmektedir. C-130 “Hercules”, C-160 “Transall” ve Lockheed L-18 “Electra” örneklerinde olduğu gibi askeri ve sivil büyük uçaklar da turboprop motoruyla donatılmıştır. Turboprop motorları, hızları 450 milin altında olan uçaklarda verimli bir şekilde kullanılmaktadır.

Turboprop Motor Tarihi

Dünyanın ilk “Jendrassik Cs-1” olarak adlandırılan turpoprop motoru Macar makine mühendisi György Jendrassik (1898-1954)tarafından tasarlanmıştır. György Jendrassik eğitimini Budapeşte József Teknik Üniversitesi'nde tamamladıktan sonra Berlin Üniversitesi'nde ünlü fizikçiler Einstein ve Planck'ın konferanslarını dinlemişti. Makine mühendisliği diplomasını 1922 yılında almış, 1927 yılında Granz elektrik fabrikasında çalışmaya başlamıştı. Granz'da bulunduğu 1939-1942 yılları arasında dizel motorların geliştirilmesine yardım etmiş ve dünyaca ünlü Cs-1 turboprop motoru tasarlayarak, üretmiş ve denemelerini yapmıştı.

László Varga tarafından tasarlanan iki motorlu Varga RMI-1 X/H keşif / bombardıman uçağı projesi 1940 yılında iptal edilince, Jendrassik bu uçak için hazırladığı planlamaları gerçekleştirememişti. Jendrassik, 1937 yılında küçük ölçekli, 75 kW gücünde turboprop motoru tasarlamıştı.

İlk İngiliz turboprop motoru olan Rolls – Royce “RB.50 Trent”, Rolls – Royce “Derwent II” jet motorunun değiştirilerek dişli kutusu ve Rotol firması tarafından yapılan 7 feet, 11 inch uzunluğundaki beş bıçaklı pervanenin eklenmesiyle üretilmişti. RB.50 Trent turboprop motoru “Trent – Meteor” olarak anılan Gloster Meteor EE227 uçağına takılmış ve bu test uygulaması üretim için uygun olmasa da “Trent – Meteor” dünyanın ilk turboprop motorlu uçağı olmuştu. İlk uçuş 20 Eylül 1945'de yapılmıştı. RB.50 Trent'in denemelerinden elde edilen sonuçlara göre Rolls – Royce çok güvenilir “Dart” turboprop motorunu üretti. Dart turboprop motorunun üretimi 50 yıldan fazla bir süre devam etmiştir. Dört adet “Dart” ile güçlendirilmiş, ilk turboprop motorlu Vickers “Viscount” uçağı fazla miktarda satılmıştı. Vickers “Viscount” uçağı ilk uçuşunu 16 Temmuz 1948'de yapmıştı.

Dünyanın ilk tek motorlu turboprop uçağı, Armstrong Siddeley “Mamba” ile güçlendirilmiş Boulton Paul “Balliol”dur. Boulton Paul “Balliol” uçağı ilk uçuşunu 24 Mart 1948'de yapmıştı.

Sovyetler Birliği, jet motorlu stratejik bombardıman uçağı Boeing B-52 “Stratofortress” uçağına karşılık olarak dört adet Kuznetsov NK-12 turboprop motorlu Tupolev Tu-95 “Bear” uçağını üretmişti. Her motorda biri diğerinin tersine dönen iki pervane bulunan Tu-95, 575 mil/saat seyir uçuşuyla çoğu ilk nesil jet uçaklarından daha fazla hız yapmaktaydı. Tu-95 “Bear”lar, 20 nci yüzyılın sonlarına kadar Sovyetlerin muharebe ve keşif görevlerini başarıyla gerçekleştirmiş ön gözde uçaklarından biriydi.

Birleşik Devletlerin ilk turboprop motoru olan General Electric “XT31”, ilk olarak Consolidated Vultee “XP-81” uçağında kullanılmıştı. İlk uçuşunu Aralık 1945'de yapan XP-81 uçağında hem türbojet, hem de turboprop motorları birlikte kullanılmıştı. Birleşik Devletlerin en tanınan turboprop motoru Pratt & Whitney Canada “PT6'dır.

Turboprop Motor Nasıl Çalışır?

Basit bir anlatımla turboprop; Hücum açısı değiştirilebilen pervane, jet motorunun çok yüksek dönüşünü azaltarak pervaneye aktaran dişli kutusu ve jet motorundan ibarettir.

Turboprops and Turbofans

Jet motoru; hava girişi, kompresör, yakıt/hava karışımının yakıldığı yanma odası, türbin, eksoz ve nozzle kısımlarından oluşmuştur. Hava girişinden kompresöre gelen hava kompresör bölümünde sıkıştırılır. Sıkışma nedeniyle ısınan havaya yanma odasında yakıt püskürtülür. Yanma meydana geldikten sonra genişleyen yakıt hava karışımı sıcak gaz olarak türbin tarafından eksoza aktarılır ve nozzle'dan dışarı çıkarak atmosfere karışır. Bu işlemler sırasında oluşan motor milinin yüksek hızdaki dönüşü, dişli kutusu ile pervanelerin çalışabileceği uygun dönme hızına çevrilir. Nozzle'dan dışarı çıkar sıcak gazlar küçük oranda (%10'a kadar) itici güç sağlar.

Uçağın hızı arttıkça pervanelerin verimi azaldığından, turboprop motorlar yüksek hızla seyreden uçaklarda kullanılmamaktadır. Ancak, türboprop motorun gelişmiş ve benzeri olan “propfan” motoru ile donatılmış uçakların hızı 0,75 Mach'a kadar çıkabilmektedir.

 

Turboprop Motorlar

ÜretenÜlkeİsimAğırlık (kg)Kalkış
(kW)
Kullanım
DEMCPeople's Republic of ChinaWJ5E7202130Harbin SH-5, Xi'an Y-7
Europrop InternationalEuropean UnionTP400-D618008203Airbus A400M
General ElectricUnited StatesCT7-5A3651294
General ElectricUnited StatesCT7-93651447CASA/IPTN CN-235, Let L-610, Saab 340, Sukhoi Su-80
General ElectricUnited States

Czech Republic

H80 Series[37]200550 – 625Thrush Model 510, Let 410NG, Let L-410 Turbolet UVP-E, CAIGA Primus 150, Nextant G90XT
General ElectricUnited StatesT64-P4D5382535Aeritalia G.222, de Havilland Canada DHC-5 Buffalo, Kawasaki P-2J
HoneywellUnited StatesTPE331 Series150 – 275478 – 1650Aero/Rockwell Turbo Commander 680/690/840/960/1000, Antonov An-38, Ayres Thrush, BAe Jetstream 31/32, BAe Jetstream 41, CASA C-212 Aviocar, Cessna 441 Conquest II, Dornier Do 228, Fairchild Swearingen Metroliner, General Atomics MQ-9 Reaper, GrumGeman, Mitsubishi MU-2, North American Rockwell OV-10 Bronco, Piper PA-42 Cheyenne, RUAG Do 228NG, Short SC.7 Skyvan, Short Tucano, Swearingen Merlin, Fairchild Swearingen Metroliner
HoneywellUnited StatesLTP 101-700147522Air Tractor AT-302, Piaggio P.166
KKBMRussiaNK-12MV190011033, Tupolev Tu-95, Tupolev Tu-114
ProgressUkraineTV3-117VMA-SB25601864Antonov An-140
KlimovRussiaTV7-117S5302100 Il-112, Ilyushin Il-114
ProgressUkraineAI20M10402940Antonov An-12, , Ilyushin Il-18
ProgressUkraineAI24T6001880Antonov An-24, Antonov An-26, Antonov An-30
LHTECUnited StatesLHTEC T8005172013AgustaWestland Super Lynx 300 (CTS800-4N), AgustaWestland AW159 Lynx Wildcat (CTS800-4N), Ayres LM200 Loadmaster (LHTEC CTP800-4T) (aircraft not built), Sikorsky X2 (T800-LHT-801), TAI/AgustaWestland T-129 (CTS800-4A)
OMKBRussiaTVD-202401081Antonov An-3, Antonov An-38
Pratt & Whitney CanadaCanadaPT-6 Series149 – 260430 – 1500Air Tractor AT-502, Air Tractor AT-602, Air Tractor AT-802, Beechcraft Model 99, Beechcraft King Air, Beechcraft Super King Air, Beechcraft 1900, Beechcraft T-6 Texan II, Cessna 208 Caravan, Cessna 425 Corsair/Conquest I, de Havilland Canada DHC-6 Twin Otter, Harbin Y-12, Embraer EMB 110 Bandeirante, Let L-410 Turbolet, Piaggio P.180 Avanti, Pilatus PC-6 Porter, Pilatus PC-12, Piper PA-42 Cheyenne, Piper PA-46-500TP Meridian, Shorts 360, Daher TBM 700, Daher TBM 850, Daher TBM 900, Embraer EMB 314 Super Tucano
Pratt & Whitney CanadaCanadaPW1204181491ATR 42-300/320
Pratt & Whitney CanadaCanadaPW1214251603ATR 42-300/320, Dash 8 Q100
Pratt & Whitney CanadaCanadaPW123 C/D4501603Bombardier Dash 8 Q300
Pratt & Whitney CanadaCanadaPW126 C/D4501950BAe ATP
Pratt & Whitney CanadaCanadaPW1274812051ATR 72
Pratt & Whitney CanadaCanadaPW150A7173781Bombardier Dash 8 Q400
PZLPolandTWD-10B230754PZL M28
RKBMRussiaTVD-1500S2401044Sukhoi Su-80
Rolls-RoyceUnited KingdomDart Mk 5365691700Avro 748, Fokker F27, Vickers Viscount
Rolls-RoyceUnited KingdomTyne 215694500Aeritalia G.222, Breguet Atlantic, Transall C-160
Rolls-RoyceUnited Kingdom250-B1788.4313Fuji T-7, Britten-Norman Turbine Islander, O&N Cessna 210, Soloy Cessna 206, Propjet Bonanza
Rolls-RoyceUnited KingdomAllison T56828 – 8803424 – 3910P-3 Orion, E-2 Hawkeye, C-2 Greyhound, C-130 Hercules
Rolls-RoyceUnited KingdomAE2100A715.83095Saab 2000
Rolls-RoyceUnited KingdomAE2100J7103424ShinMaywa US-2
Rolls-RoyceUnited KingdomAE2100D2, D37023424Alenia C-27J Spartan, Lockheed Martin C-130J Super Hercules
RybinskRussiaTVD-1500V2201156
SaturnRussiaTAL-34-1178809
TurbomecaFranceArrius 1D111313Socata TB 31 Omega
TurbomecaFranceArrius 2F103376
WalterCzech RepublicM601 Series[38]200560Let L-410 Turbolet, Aerocomp Comp Air 10 XL, Aerocomp Comp Air 7, Ayres Thrush, Dornier Do 28, Lancair Propjet, Let Z-37T, Let L-420, Myasishchev M-101T, PAC FU-24 Fletcher, Progress Rysachok, PZL-106 Kruk, PZL-130 Orlik, SM-92T Turbo Finist
WalterCzech RepublicM602A5701360Let L-610
WalterCzech RepublicM602B4801500

  • Dil Kılavuzuna Ekle
    • Kelime listesi yok İngilizce -> Türkçe…
    • Yeni bir kelime listesi oluştur…
  • Kopyala
  • Dil Kılavuzuna Ekle
    • Kelime listesi yok İngilizce -> Türkçe…
    • Yeni bir kelime listesi oluştur…
  • Kopyala
  • Dil Kılavuzuna Ekle
    • Kelime listesi yok İngilizce -> Türkçe…
    • Yeni bir kelime listesi oluştur…
  • Kopyala
Abone ol
Bildir
guest

0 Yorum
Satır İçi Geri Bildirimler
Tüm yorumları görüntüleyin