Uçaklar Arkalarında Neden Beyaz Bir İz Bırakır?
Uçakların arkasında, yoğunlaşma sonucu oluşan ize; kuyruk izi adı verilir. Uçaklar yaklaşık olarak 25 – 30.000 feet’de yol alırlar. Bu seviyedeki sıcaklıklar; mevsimlere göre değişmekle beraber -50 °C civarındadır. Uçak yüzeyi ve egzost gazı çevreye göre daha sıcaktır. Genel olarak sıcak bir yüzeyin, soğuk bir ortamdan geçmesiyle arkasında yoğunlaşma meydana gelir. Başka bir ifadeyle uçaklardan çıkan sıcak egzost gazı, çevresindeki düşük buhar basınçlı ve daha soğuk havayla karıştığında arkasında yoğunlaşma meydana gelir. Basit olarak bu durum soğuk bir havada cama doğru nefes vermeye benzer.
Kuyruk izine dikkatlice belirli bir süre bakıldığında, kısa sürede ortadan kalktığı veya yatay olarak dağıldığı gözlenir.
Kuyruk İzi (Contrail)
Bu beyaz çizgilerin havacılıktaki adı “contrail“dir. Contrail, yoğunlaşma anlamına gelen “condensation” ile iz anlamına gelen “trail” kelimelerinin kısaltmasıdır. Dilimizde ise bunlara, uçak kuyruk izi ya da yoğunlaşma izi denir. Haklarında birçok gizemli hikâye uydurulmuş olsa da aslında bunun son derece basit bir açıklaması vardır. Bu çizgiler uçakların arkasında oluşan yoğunlaşmanın neden olduğu bulutlardır. Yakıt tüketimi otomobillerde olduğu gibi uçaklarda da egzoz gazına yol açar. Bu atık gazların içinde su buharında bulunur. Nasıl ki soğuk havalarda nefesimizdeki su buharı yoğunlaşıp, nefesimizin havada görünür kılıyorsa uçakların egzozlarından salınan su buharı da bu beyaz çizgilere neden olur. Çünkü bir uçak yaklaşık 25 – 30.000 feet te uçar ve bu irtifada sıcaklık yaklaşık -50 °C ’dir. Egzoz dumanı uçağın arkasından atıldığında su buharı soğuk havayla buluşup yoğunlaşır. Su buharının miktarına, ısıya ve egzoz gazının kimyasal bileşimine bağlı olarak oluşan beyaz çizginin görünürlüğünü, boyutunu vb. değişebilir.
Bununla birlikte bu çizgiler nasıl okuyacağını bilen insanlara değişen hava düzenlerini, yaklaşan fırtınaları gösterirler. Hatta bazı bilim insanları ve araştırmacılar kuyruk izlerini sera gazlarının etkisini incelemekte kullanmaktadır.
Contrail bazen chemtrail terimi ile karıştırılır. Chemtrail terimi kimyevi anlamına gelen”chemical” ve iz anlamına gelen “trail” kelimelerinin kısaltılmasıdır. Bu terim genellikle komplo teorilerinde karşımıza çıkar. Uçakların şehirleri ve insanları gizli planları doğrultusunda etkilemek için çeşitli kimyasallar yaydıkları yönündeki bu teoriler bilimsel çevrelerde kabul görmemiştir. Dünyanın dört bir yanında pek çok bilim insanı ve hükumet yetkilisi gökyüzündeki izlerle ilgili ortaya atılan iddiaları incelemiş ve her defasında sanıldığı gibi gizli bir amaçla kullanılmış kimyasal maddenin söz konusu olmadığını teyit etmiştir.
Meteoroloji Sözlüğü’nde Kuyruk İzi
Yoğunlaşma izi (Condensation Trail) Düşük sıcaklıktaki hava içinde seyreden uçakların arkalarında gözlenen küçük, suni ve çizgi şeklindeki bulutlar. Bu tip bulutlar, ya uçağın hızla geçmesi sonucunda oluşan basınç düşmesi sonucu adyabatik soğumadan ya da uçak eksozundan çıkan yoğunlaşma parçacıklarından kaynaklanmaktadır. Bu izlerin oluşabilmesi için, havada yeterince yüksek nispi nem ve belli bir sıcaklık gerekmektedir.