Thrust Reverser Nedir?

Thrust reverser veya Reverse thrust olarak bilinen ters tepki uçak motorlarının itiş yönünün tersine çevrilmesi işlemidir.

Uçaklar Nasıl Yavaşlar

Yolcu uçakları piste teker koyar koymaz en kısa sürede ve en güvenli bir biçimde durabilmek için fren yapmaya başlar.

Jet motorlu yolcu uçakları, 3 farklı yöntemi aynı anda kullanarak yavaşlar;

1 – İniş Takımları ile Yavaşlatma

İniş takımlarındaki fren mekanizması

Bir uçağın durmasında görev en büyük görev iniş takımlarına düşüyor. Çünkü iniş takımları gövde ile yer arasındaki bağlantıyı sağlamaktadır. İniş takımlarında bulunan balatalar lastiklerdeki diske basınç uygulaması sonucu durdurma etkisi oluşturarak uçağın durmasına yardımcı olur. Balataların çoğu çelik ve karbondan imal edilirler.

2 – Kanatlar ile Yavaşlatma

Spoiler ve kanatların arka bölümünde yer alan kanatçıklar

Air Braker yani Hava frenleri ile yavaşlatma kanatların üzerinden geçen hava akımlarının yönünü değiştirerek basınç farkından uçağın yavaşlatmasını sağlamaktır.

3 – Motor ile Yavaşlatma

Thrust reversal sistemi

Thrust reverser çalışması temel hidrolik sisteme benzemektedir ve etkilidir. Bu sistemin çalışması, motorun egzoz gazlarının yaklaşık 135º sapması ile gerçekleşir. Açı 90º’den ne kadar büyükse o kadar iyi verim alınır.

Thrust reverse’leri belirli şartlar altında çalıştırılabilir. Uçuş esnasın çalıştırıldığı anda uçağa ani stall durumu verebilir ve uçak motoruna zarar verir.

Thrust Reverser Tipleri

4 Reverser tipi vardır. Thrust reverserleri çalıştıran iki sistem tasarlanmıştır. Bunlar elektrikli kumanda sistemi ve mekaniki kumanda sistemidir. Mekaniki kumanda bu reserverleri hidrolik veya pnömatik sistemler ilkesine dayanarak çalıştırır. Thrust Reserver’ler kapalı konumda aerodinamik ile aynı yapıdadır yani uçağın aerodinamik yapısını bozmamaktadır. Pilot tarafından kumanda edildiğinde, fan duct hava akımının önünü kapatır ve hava yönünü saptırır.

Reverser Tipleri;

1- Bucket Door (Demet Tipi)

(Boeing 717, 727 ve Boeing 737-100-200)

Motorun üzerinde bulunan kapaklar bir demet gibi motorun çıkışını kapatarak, arkadan çıkan havayı ön tarafa yönlendirir.

Bucket Door (Demet tipi) geri itiş sistemi sadece fren yapmak için kullanılmaz. Bu sistem sayesinde uçakların geri geri gitmesi de mümkündür.

2- Cold Stream Reverser (Soğuk Akım Tipi)

Bu tip thrust reversal sisteminin 2 farklı versiyonu bulunmaktadır;

a) Cold Stream Pivoting Doors Reverser

Genelde Airbus uçakları kullanır.Motorun üzerinde bulunan dört küçük kapak açılırken, motor çıkışı da kapanmaktadır.

b) Cold Stream Cascade Reverser

Boeing 737-300-400-500-600-700-800-900
Motor kapağı geriye doğru bir sürgü biçiminde açılırken, motor çıkışı da kapanmaktadır.

3 – Clamshell Door

Eski tip JT8D Jet motorlarında kullanılır.

Bu sistem devreye girdiğinde motorun çıkışı iç taraftan kapatılır ve motorun arkasında çıkmakta olan yüksek basınçlı hava, motorun yan veya üst taraflarında açılan pencerelerden dışarı verilir.