Uçuş Yüksekliği
Uçaklar genellikle 10 km (30-35 bin feet – 1 feet 30,86cm) yüksekten uçarlar. 5 km yüksekten uçma şansları bulunmasına rağmen bu yüksekliği seçmelerinin başlıca nedeni sürtünme kuvvetidir.
Fiziksel olarak hesaplamalara dayanarak her 5 km yükseklikte hava basıncı yarı yarıya azalır. Yani 10 km yükseklikte deniz seviyesine göre 1/4 oranında daha az basınç vardır.
Basıncın az olması sürtünme kuvvetinin de az olması anlamına gelir ki bu da aynı yakıt ile daha fazla yol anlamına gelir. Yani 10 km yükseklikte deniz seviyesinde gidebileceği yolun 4 katı daha uzun bir yol alabilir.
Peki, bu durumda şu soru aklınıza gelebilir; neden 15 km yükseklikte gitmiyor o zaman diye. Daha fazla yol alabilmek ve tasarruf yapmak adına daha çok yüksekte uçabilir fakat böyle durumda da hava basıncı ile birlikte oksijen miktarının ve atmosfer basıncının düşmesi nedeniyle yolcular rahatsız olacaklardır. Kabine yapılacak olan oksijen miktarı artacak ve yolcular üzerindeki hava basıncının azalması onları rahatsız edecektir.
Son kısa bir bilgi olarak uçaklar bu yükseklikte yaklaşık olarak 960 km/sa hızla giderler. Bu hız 1200 km/sa civarında olan ses hızına her ne kadar çok yakın gibi görünse de aslında çok uzak bir değerdir.
Uçaklar neden bu kadar yüksekten uçar?
Ticari uçaklar genellikle yaklaşık 10 km yükseklikte, ortalama 10.600 km/saat hızla uçar. Çok dağlık olmayan bölgelerde birkaç km yüksekte uçsalar hiçbir engele çarpmadan uçabilecekken neden yerden 10 km yukarıya çıkarak uçarlar?
Hava direnci ve yakıt verimliliği
Uçakların bu kadar yüksekten uçmalarının en önemli sebebi hava direncidir. Yerden yükseldikçe atmosfer incelir, bu da uçağın maruz kalacağı hava direncinin azalmasına yol açar.
Uçağın hareket ederken, daha fazla hava molekülüne ve dolayısıyla daha fazla dirence maruz kalması, ilerlemek için ihtiyaç duyduğu enerji miktarını artırır.
Bir başka ifade ile uçaklar daha yüksek irtifada daha düşük direnç nedeni ile daha az yakıt harcarlar. Bu yüzden uçakların seyir yüksekliği 35.000 fit yani 10,6 km’dir. İşletme maliyetleri ile yakıt verimliliği arasındaki denge bu irtifada sağlanır. Ancak tüm uçakların ince atmosferle yakıt tasarrufu sağladığı da söylenemez. Bazı uçaklar atmosferin daha kalın olduğu irtifalarda daha iyi performans gösterirler.
Hava olaylarından kaçınma
Hava yüksek irtifalarda daha istikrarlıdır. Bulutların üzerinde seyir etmek, hava olaylarının olumsuz etkilerinden büyük oranda kurtulmak anlamına gelir. Kuşkusuz uçaklar bulutların içinde hatta fırtınalarda bile uçabilir ancak bu daha fazla türbülans demektir. Türbülans yolcuları rahatsız eder, hatta paniğe yol açabilir. Havayolu şirketleri yolcularına mümkün olduğunca yumuşak bir uçuş deneyimi yaşatmak isterler.
Türbülans Nedir?
Türbülans, uçağın uçmasına yardımcı unsurlardan biri olan hava akışının bozulması nedeniyle uçağın sallanması anlamına gelir. Ayrıca türbülans, hava cebi olarak da tanımlanabilir ve uçağın ani olarak bir miktar irtifa kaybetmesine neden olur.
Engellerin ortadan kalkması
Dünyanın en yüksek dağı olan Everest Dağı 29.029 feet ( 8.848 metre) tir. Kuşkusuz bina, kule gibi zemin yapılarından yüksek ve güvenli mesafenin sağlandığından emin olmak önemlidir. Bu uçuş yüksekliği, aynı zamanda kuşlardan da yukarda uçmak anlamına gelir. Kuşlarla karşılaşmaktan kaçınmanın uçuş güvenliği açısından önemi büyüktür.
Kuş çarpması nedeni ile yaşanmış birçok vaka yaşanmıştır. Bunlardan en çarpıcı olanı, 15 Ocak 2009’da ABD’de meydana gelmiştir. 1549 sefer sayılı Airbus 320 uçağı, New York’taki LaGuardia Havalimanı’ndan kalktıktan kısa bir süre sonra bir kuş sürüsü ile karşılaşmış ve Hudson Nehri’ne iniş yapmak zorunda kalmıştır. Kazayı bir yolcu dışında tüm yolcuların sağ salim atlatmaları, olayın Hudson Mucizesi olarak adlandırılmasına neden olmuştur.
Güvenlik yastığı
Seyir yüksekliğinin 10,6 km olması uçuş sırasında herhangi bir teknik arıza sebebiyle uçak düşmeye başladığında pilotlara sorunu gidermek için zaman kazandırır. Bu irtifaya “güvenlik yastığı” denir.