19 Ağustos 1980’de Riyad havaalanından kalktıktan 6 dakika sonra kargo kısmında yangın çıkan Suudi Arabistan Hava Yolları’na ait Lockheed l-1011-200 dönerek piste acil iniş yaptı. Havaalanı itfaiyesinin geç müdahale etmesi sonucu uçaktaki 301 kişinin tamamı dumandan zehirlenerek hayatını kaybetmişti.
Kaza, Lockheed L-1011 TriStar’ı içeren en ölümcül ve Suudi Arabistan’da meydana gelen en ölümcül havacılık felaketidir.
| Kaza | |
|---|---|
| Tarih | 19 Ağustos 1980 |
| Olay | Kargo ambarında uçuş sırasında yangın |
| Konum | Riyad Uluslararası Havaalanı Riyad , Suudi Arabistan |
| Uçaklar | |
| Uçak tipi | Lockheed L-1011-200 TriStar |
| Firma | Suudi |
| IATA Uçuş No | SV163 |
| ICAO Uçuş No | SVA163 |
| Çağrı Kodu | SUUDİ 163 |
| Kuyruk Kodu | HZ-AHK |
| Başlangıç | Quaid-e-Azam Uluslararası Havaalanı Karaçi , Pakistan |
| Durak | Riyad Uluslararası Havaalanı Riyad , Suudi Arabistan |
| Hedef | Cidde Uluslararası Havaalanı Cidde , Suudi Arabistan |
| Yolcular | 287 |
| Mürettebat | 14 |
| Ölüm | 301 |
| Kurtulan | 0 |
1980 yılının sıcak geçen 19 Ağustos gününe geri dönüyoruz. Havayolu şirketi Saudia’nın 163 numaralı uçuşu; Pakistan’in Karaçi kentinden, aktarmalı olarak Suudi Arabistan’ın Cidde kentine gerçekleştirilecekti.
Pakistan’dan hiçbir sorun yaşamadan aktarma yapacağı Riyad Uluslararası Havaalanı’na (şimdiki adıyla Riyad Hava Üssü) gelen uçak, Lockheed üretimi L-1011-200 TriStar modeliydi. Aktarma sırasında, yakıt depolarını doldurmak için kenara çekilmişti.
2 saat süren yakıt doldurma işleminin ardından Riyad’da inen yolcuları haricinde aralarında yenileri de olmak üzere tüm yolcular tekrar kabine alındı. Saudia 163, pistin başına geçmiş ve son kontrollerinin ardından kalkışını (21.08) gerçekleştirmişti. 7 dakikalık uçuş süresinin ardından ise kokpitte bazı alarm sesleri yükselmeye başlamıştı.
Alarmların bir hatadan kaynaklanmadığını anlamak için geçen 4 uzun dakikanın ardından kokpit ekibinde bulunan Uçuş Mühendisi Bradley Curtis, bir süredir kokpitte yankılanan alarmlarda belirtildiği üzere dumanı doğrulamak amacıyla kabin kısmına geçiş yaptı.
Duman varlığının doğrulanmasının ardından Kaptan Muhammed Ali Khowyter, kalkış yapmış oldukları Riyad havaalanına geri dönme kararını aldı. Yardımcı Pilot Sami Abdullah M. Hasanain ise iniş talebini kuleye (21.20) telsiz aracılığıyla bildirdi.
Çıkan yangının bazı önemli kablolara zarar vermesi sebebiyleü ikinci motorun itiş gücünün kontrolünü kaybeden uçak, piste yaklaştığı sırada (21.29) ikinci motorun itiş gücünü tamamen kaybetti. Bunun ardından Kaptan Pilot Khowyter acil durum bildirimi yaptı (21.35) ve Riyad Uluslararası Havaalanı’na inişini (21.36) gerçekleştirdi.
Başarılı inişin ardından taxi yapmaya başlayan uçak, pisti terk etti ve uygun bir yerde durdu. Ne var ki uçağın durması, iniş yapmasından tam 2 dakika 40 saniye sonra (21.39) gerçekleşmişti. Havaalanının itfaiye ekipleri ise pistin başında konuşlanmıştı. Uçağın piste indikten sonra en kısa sürede durup acil tahliye gerçekleşmesini planlıyorlardı.
İtfaiye ekipleri taxi yapan uçağı var güçleriyle takip ettiler. Pilotlar kuleye iki motorlarını da kapattıklarını bildirdiler. Kurtarma birimi uçağın yanına ulaştığında ise motorların hâlâ çalışıyor olduğu fark edildi. Çalışan motorlar sebebiyle kurtarma ekibi, uçağın kapılarını açamadı.
Uzun uğraşlar sonucunda tamamen durdurulan (21.42) motorların ardından (Uçağın durmasından 3 dakika 15 saniye sonra motorlar durdu.) pilotlarla iletişim de koptu. Uçağın dışına herhangi bir yangın sıçramazken yolcu kabinin en arka camlarında ise alevler belirmeye başlamıştı.
Motorlarının durmasından ancak 23 dakika sonra uçağın sağ ön kapısı yer ekibi tarafından açılabildi. Bunu takip eden 3 dakika içerisinde HZ-AHK bir alev topuna dönüştü ve tamamen yandı.
Basınç eşitlenmediği için kapıların açılamadığı, yolcuların büyük çoğunluğunun uçağın ön kısmına doğru geldiği, pilotların ve kabin memurlarının görev yerleri olan koltuklarında can verdikleri kaydedildi. Saudia uçuş 163 kazasında 287’si yolcu, 14’ü uçuş ekibi olmak üzere toplamda 301 kişi hayatlarına gözlerini yumdu.
Dumanın sebebinin kargo bölümünde çıkan bir yangından kaynaklandığı sonucuna varıldı. Kokpit kayıtları dinlendiğinde Kaptan Pilot Khowyter’in sorunu anlamak için fazla zaman harcadığı ve bu doğrultuda yavaş öğrenen birisi olduğu tespit edildi. Yardımcı Pilot’un Lockheed L-1011-200 TriStar’ı kullanmaya sadece 11 gün önce başlaması ise uçağı çok az tanıdığını ortaya çıkardı.
Yapılan incelemeler sonucunda yolcu kabininde bulunan neredeyse herkesin iniş esnasında duman sebebiyle bilinçlerini kaybettikleri bildirildi. Basınçlandırma valflerinin uçağı basınçsızlaştırmak için iniş esnasında açık olması gerekirken tamamen kapalı oldukları bulgusuna da varıldı.
| Vatandaşlık | Ölen |
|---|---|
| Kanada | 1 |
| Çin | 1 |
| Finlandiya | 1 |
| Fransa | 1 |
| Batı Almanya | 1 |
| İran | 32 |
| İrlanda | 1 |
| İtalya | 1 |
| Japonya | 1 |
| Güney Kore | 1 |
| Hollanda | 1 |
| Pakistan | 85 |
| Filipinler | 6 |
| Suudi Arabistan | 154 |
| ispanya | 1 |
| Tayvan | 1 |
| Tayland | 2 |
| Birleşik Krallık | 4 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 3 |
| Toplam | 301 |
Yoluna Lockheed Martin olarak devam eden Maryland, Amerika Birleşik Devletleri merkezli şirket, 56 ülkede 140.000 çalışanla beraber; savunma, havacılık, güvenlik ve ileri teknoloji sektörlerinde etkin bir şekilde çalışmalarına devam ediyor. Kaza sonrasında uçağın incelemesinde de bulunmuş ve buna istinaden iyileştirmelerini de bir sonraki modellerinde yapmıştı.